W naszej pracy często spotykamy się z osobami, które otrzymały zlecenie sprawdzenia na ile instalacja fotowoltaiczna jest inwestycją opłacalną i dowiedzenie się jaki jest koszt dobrej instalacji fotowoltaicznej?

Zacznijmy od tego, że zakup instalacji fotowoltaicznej to nie jest prosta decyzja zakupowa.
Instalacje te przynoszą bardzo duże oszczędności i potrafią się zwrócić nawet w 5-6 lat, a w przypadkach zakładów o bardzo dużym zapotrzebowaniu na energię elektryczną zdecydowanie szybciej.

Poniżej przedstawiamy kilka kroków. Przy niektórych są odnośniki do szerszego opisu. Warto z nich skorzystać. Jeżeli któryś krok na początku uznasz za „banał” to zapoznaj się z następnym. Ich celem nie jest zdobycie doktoratu, ale zrozumienie różnych aspektów instalacji dla firmy.

Zanim będziemy o czymkolwiek decydować warto wiedzieć jak działa fotowoltaika?
Przez ostatnie lata pojawiło się bardzo dużo mitów związanych z tym bardzo prostym procesem.
W skrócie mówiąc moduły fotowoltaiczne wytwarzają prąd stały, który płynie do falownika. Falownik go przetwarza na prąd zmienny i w pierwszej kolejności zasila odbiorniki na obiekcie (tzw. autokonsumpcja). Dopiero energia nie wykorzystana na bieżąco jest sprzedawana do sieci.
Zasada ekonomiczna tego procesu także jest prosta. Najwięcej zyskujemy kiedy wykorzystamy bezpośrednio prąd z własnej elektrowni, ponieważ nie jest on obciążony żadnymi dodatkowymi opłatami, w przeciwieństwie do tego, który jest kupowany od operatora.

Warto pamiętać, że „mikroinstalacje”, czyli te do 50 kWp (mocy modułów fotowoltaicznych) liczone na jeden punkt poboru energii nie wymagają pozwolenia na budowę ani wydania warunków przyłączeniowych przez operatora.

Obecnie system rozliczeniowy nazywa się net–billing.
Nie jest to system najprostszy, ale da się go zrozumieć bez posiadania doktoratu z odnawialnych źródeł energii.

Czym jest net-billing?

Wielkość instalacji zależy od zużycia energii elektrycznej. Wielkość tą możemy odczytać z rachunków sprawdzając cały poprzedni rok lub telefonując do operatora najzwyczajniej pytając o ilość zużytych kWh (kilowatogodzin). Z tą wiedzą należy przyjąć założenie, o ile przewymiarować instalację PV, aby pokryć zużycie własne.
Przykład: Instalacja 40 kWp skierowana na południe wyprodukuje średnio 40.000 kWh. Zakładając 40% zużycia własnego wiemy, że zużyjemy 16.000 kWh, a 24.000 kWh odsprzedamy operatorowi, co pozwoli nam zakupić energię z rozliczenia za energię sprzedaną.
Ilość energii wytworzonej zależy też od kierunku posadowienia modułów i miejsca ich posadowienia.
W wypadku dużego zapotrzebowania na energię, można zamówić określenie profilu zużycia na podstawie danych od operatora i przeprowadzić symulację.

Co do zasady dobrym miejscem na fotowoltaikę jest każde miejsce, gdzie możemy bezpiecznie posadowić moduły fotowoltaiczne i odprowadzić od nich przewody do falowników.
Brzmi prosto, prawda? Jednak nie zawsze takie jest. Najczęściej mamy dwie opcje:

1. a) Na dachu

Zalety:

• wykorzystujemy miejsce wolne (dach), którego w inny sposób nie da się wykorzystać
• jest to miejsce niedostępne dla osób trzecich
• nie zajmuje placu, ani innej przestrzeni, którą można zagospodarować
• jest wysoko, dzięki czemu rzadko występuje tam cień

Wady:

• dach ma stały kierunek i nachylenie, którego nie możemy zoptymalizować
• instalacja na dachu skośnym nigdy nie będzie miała tak dobrej wentylacji jak instalacja gruntowa
• utrudniony serwis, co niesie za sobą podwyższony koszt serwisu
• nie każdy dach nadaje się na montaż instalacji fotowoltaicznej

1. b) Na gruncie

Zalety:

• fantastyczna wentylacja
• optymalne ustawienie
• prosty serwis

Wady:

• łatwiejszy dostęp osób trzecich
• zajęcie miejsca, które nie powinno być zacienione (cienie drzew, budynków, ciężarówek itp.)

W tym kroku należy zastanowić się nad priorytetami naszej firmy.
Spotkaliśmy się wielokrotnie z twierdzeniem, że dobra instalacja to taka, która jest tania i działa. W sumie jest to logiczne twierdzenie, ale wiąże się z konsekwencjami wyboru „taniej instalacji”.

Na cenę instalacji składa się wiele czynników, ale podstawowe to:

1. a) jakość modułów fotowoltaicznych i ich ilość
   b) falownik lub falowniki w instalacji
   c) system montażu
   d) montaż i jego prawidłowe przeprowadzenie

Na rynku mamy bardzo duży wybór, a ceny są mocno rozstrzelone.
Ważnym jest, aby zakupić moduły znanego producenta o ugruntowanej pozycji na rynku i szerokiej dostępności. Zdecydowanie odradzamy zakup najtańszych modułów ze względu na bardzo wątpliwą jakość tych produktów. Nikt nie mówi, że należy teraz rozpocząć przewód doktorski dot. rynku producentów PV. Prostym sposobem sprawdzenia modułów jest wpisanie ich nazwy, (którą znamy z karty katalogowej pozostawionej przez oferenta) w wyszukiwarce i sprawdzenie czy marka jest znana i szeroko dostępna? Możemy też posiłkować się listą Tier1, która nie jest może najlepszym wyznacznikiem, ale wskazuje najstabilniejsze finansowo firmy produkujące moduły PV.
Jeżeli któraś z firm oferujących jest wyłącznym dystrybutorem jakieś marki modułów fotowoltaicznych to możemy zadać sobie pytanie: Co w wypadku jak oni zmienią profil działalności albo znikną z rynku? Gdzie znajdę dystrybutora tej marki?
Niektórzy przedstawiciele stosują technikę "wyłączności" mówiąc, że tylko ich firma ma wyłączność, nie tyle na markę, co na dane rozwiązanie. Spotkaliśmy się już z twierdzeniem, że firma X ma wyłączność na moduły „full black” (całe czarne), co oczywiście mija się z prawdą.

Tutaj sprawa jest nieco bardziej skomplikowana.

Poza sprawdzeniem marki falownika, warto dopytać o warunki gwarancji i jak długo trwa proces gwarancyjny, w razie awarii. Na przykład producent falowników firma GoodWee ma swój serwis europejski w Polsce i polską infolinię, co jest zdecydowaną zaletą w razie awarii. Ponieważ jest to serwis ukierunkowany na cały europejski rynek, nie ma obaw, że zostanie zlikwidowany z dnia na dzień.

Dla instalacji 50 kWp zawsze proponujemy 2 falowniki, w wypadku falowników stringowych, ponieważ jest to zabezpieczenie na wypadek awarii jednego z nich. W takim wypadku cały czas będzie funkcjonować 50% instalacji, a mając instalację na jednej połaci opartą o dwa falowniki, na podstawie porównania wykresów możemy w prosty sposób zauważyć usterkę. Oczywiście rozwiązanie z jednym falownikiem jest tańsze o ok. 2.500 zł, ale niesie ze sobą większe ryzyko.

Wady falowników stringowych:

• Największą wadą falowników tzw. „stringowych”, czyli najpopularniejszych falowników na rynku jest fakt, że ich łańcuchy (moduły połączone ze sobą szeregowo) mają moc najsłabszego modułu. Oznacza to, że jeżeli na jeden moduł będzie padał cień, to cały łańcuch będzie mniej wydajny.
• Znalezienie, a nawet zauważenie uszkodzenia pojedynczych modułów w takim wypadku nie jest łatwe i zabiera sporo czasu.
• Prosty monitoring, bez możliwości kontroli na poziomie pojedynczego modułu.
• Moduły w łańcuchu powinny być posadowione pod tym samym kątem i w tym samym kierunku, aby nie zakłócały swojej pracy.

Zalety falowników stringowych:

• Cena
• Falowniki znanych marek są nisko-awaryjne.

Wydawać by się mogło, że jeżeli zlecamy firmie montaż, to zakładamy, że będzie on prawidłowy. Może to być niestety przekonanie mylne.

Bardzo wiele firm korzysta z usług podwykonawców, co generuje niestety szereg okoliczności niesprzyjających takich jak:

• Podwykonawca z reguły się spieszy, co niesie za sobą większe zagrożenie niedokładności.
• Gdyby doszło do reklamacji lub awarii może okazać się, że firma, w której zakupiliśmy instalację, przekierowuje nas do podwykonawcy, ten odbija piłeczkę i zaczyna się przepychanka, podczas której klient pozostaje bez udzielonej pomocy.

Tutaj nie ma zasady, czy pracę wykonuje podwykonawca, czy ekipa firmy, z którą współpracujemy.
Jeżeli oferentowi bardzo zależy na zaproponowaniu najniższej ceny to bardzo możliwe, że oszczędza na systemie montażowym, co może zemścić się na nas po upływie okresu rękojmi. Oszczędności zawsze skądś się biorą i tego faktu nie przeskoczymy. Ponieważ rynek nie jest unormowany, to konstrukcji montażowych jest naprawdę wiele. Praktycznie każdy zakład produkujący elementy aluminiowe ma już w ofercie „konstrukcję” do fotowoltaiki. Ważnym jest, aby były one przemyślane, a najbezpieczniej jest zażądać projektu montażu lub kart katalogowych systemu montażowego - karty całego systemu, a nie tylko pojedynczych elementów.

Szukając oszczędności można też zakupić moduły niezgodne z naszym systemem montażu.
Niby moduły dobrego producenta, niby się trzymają, a jednak…
Moduły fotowoltaiczne mają swoje strefy montażowe, dla których jest obliczona obciążalność.
Ważne jest, aby się ich trzymać, aby nie utracić gwarancji.
Przykładowo nie każde moduły można mocować na krótkich krawędziach, a te które można też mają różne strefy mocowania. W wypadku dachów płaskich z systemem balastowym często uchwyty konstrukcji montażowej przypadają na narożnik modułu. Teoretycznie nic się nie stanie jak zamontujemy tak każdy moduł, który można montować w poziomie, to będzie działać.
To oczywiście nie jedyny „smaczek” nieczytania instrukcji, co nie jest rzadkością przy montażu przez podwykonawcę firmy, z którą podpisaliśmy umowę.

W praktyce to tak, jakby znajomy stolarz, który wykonuje nam meble kuchenne podpinał nam w domu kuchenkę indukcyjną. Zrobi to dobrze, kuchenka będzie działać, ale brak podpisu elektryka to utrata gwarancji.

Przy sporej inwestycji jaką jest własna elektrownia słoneczna, nie warto tracić gwarancji na moduły w tak błahy sposób jak montaż niezgodny z instrukcją. Podpowiadamy, że wybrane moduły TrinaSolar mają taką możliwość.

Rozwiązania od najtańszych na pierwszy rzut oka:
1. Jeden falownik stringowy
2. Dwa falowniki stringowe
3. System SolarEdge

Często w średniej półce cenowej i tak są rozbieżności w cenach modułów podobnej klasy.
Nie jest to nic odkrywczego, ponieważ ta zasada działa praktycznie w każdej dziedzinie gospodarki.
Im większa ilość modułów, tym większa oszczędność.

Rozwiązanie, które my często sugerujemy, to połączenie zalet systemu SolarEdge z modułami ze średniej półki. Mogąc zmienić moduły w instalacji na takie, które są nieco tańsze często jesteśmy w stanie uzyskać oszczędność bilansującą nam zmianę z falownika stringowego na rozwiązanie, które pozwala monitorować każdy moduł z osobna.
Takie rozwiązanie pozwoli nam uchronić się przed możliwymi przyszłymi stratami wynikającymi ze słabszej niż zakładana produkcji, a także nerwami związanymi z ewentualną wymianą któregoś z modułów. Przede wszystkim, co już podkreślaliśmy, nie każdą usterkę zobaczymy gołym okiem.

Instalatorzy często też znajdują oszczędności w mniej oczywistych miejscach – takich jak osprzęt dodatkowy (osprzęt elektryczny, rozdzielnice, przewody itd.) Warto się wystrzegać właśnie takich ofert, ponieważ każdy mówi o "jakości wykonania", ale w obecnych czasach są to zwyczajne słowa.

Najprostszym sposobem weryfikacji jest sprawdzenie rynkowej ceny w Google względem innych producentów. Dobrym przykładem są ochronniki przepięć, które potrafią kosztować 100 zł ale mogą być też za 450 zł i więcej, a w wypadku tego typu sprzętu cena często ma uzasadnienie. Jeżeli na jednym elemencie potrafi być taka różnica, to na całości instalacji możemy zebrać nawet i 2.000 zł oszczędności pozornej, która dobrze wygląda na ofercie.
Mając świadomość jak wyglądają realia tego rynku, teraz możesz sobie odpowiedzieć na pytanie czym dla Ciebie jest dobra instalacja?

Warto zwrócić uwagę na to z kim rozmawiamy i z kim rozmowy oczekujemy. Czy chcesz rozmawiać z doradcą czy sprzedawcą?
Bardzo często handlowiec, który do nas przyjdzie chce realizować swoje zadanie, czyli najzwyczajniej sprzedać. Jeżeli od razu otrzymujemy ofertę, beż żadnej weryfikacji warunków miejsca montażu „bo przecież później technicy to obliczą” należy się zastanowić, co obliczą? Na podstawie jakich danych?
Ty już wiesz jakie rozwiązania są dostępne na rynku, ale czy osoba, z którą rozmawiasz opowie Ci o nich i zainteresuje się Twoimi priorytetami, czy może będzie myśleć tylko o swoich własnych celach?

Każdy przedsiębiorca lub osoba obarczona odpowiedzialnością za wybór dostawcy instalacji fotowoltaicznej stoi przed nie łatwym zadaniem wyboru konkretnej oferty od konkretnego wykonawcy. Sytuacja jest jeszcze bardziej skomplikowana, kiedy mamy przedstawić te oferty naszemu przełożonemu. Na co zwrócić uwagę?

Cena
Należy się zastanowić skąd ta cena się bierze i co zawiera. Jeżeli jest podejrzanie niska, to na czym polega oszczędność?

Lista komponentów
W każdej wycenie powinny być podstawowe informacje na temat producentów i modeli oferowanego nam sprzętu. Widząc w pozycji moduły/panele fotowoltaiczne tylko informację typu „moduł o mocy 385Wp” już wiemy, że wykonawca nie ma dla nas konkretnego rozwiązania i będzie szukać najtańszej opcji, co niestety może się przełożyć na przyszłą pracę instalacji.

Informacje o systemie montażowym
Brak tej informacji lub tylko wyszczególnienie elementów konstrukcji, które nic nam nie mówi jest sygnałem, że być może trafimy na system montażowy, który jako całość elementów nie posiada swojej gwarancji i jest dobrany „na oko”.

Karty katalogowe
Jeżeli wykonawca nie przesyła nam tak podstawowej rzeczy jak karta katalogowa, abyśmy mieli pewność o jakim sprzęcie rozmawiamy i jaki jest czas gwarancji producenta na produkt, a jaki na liniowy spadek mocy, to jest to sygnał ostrzegawczy.

W tym ostatnim kroku przybliżającym nas do świadomego wyboru wykonawcy podpowiadamy z jakimi niedomówieniami spotkaliśmy się w naszej pracy.

• Gwarancja na moduł 25 lat.
  Jest to prawda, ale warto sprawdzić w karcie, czy mówimy o gwarancji na produkt, czy na liniowy spadek mocy, co często nie jest rozdzielane przez przedstawicieli. Są na rynku moduły z gwarancją na 25 lat na produkt, ale w warunkach gwarancji mamy informacje o koniecznym przeglądzie. Modułów z tak długą gwarancją produktową jest naprawdę niewiele.
• Nasza ekipa przyjedzie i wszystko załatwi.
  „Nasza ekipa” to często firma podwykonawcza, która pracuje na akord ponieważ jest rozliczna z wykonanej instalacji, a nie staranności jej wykonania. Dobrą praktyką jest dopytanie, czy ta ekipa składa się z pracowników firmy.
• Gwarancja totalna na wszystko.
  Tutaj zostawiamy inwestorowi jego zdrowy rozsądek. Są firmy oferujące gwarancję totalną, a jednocześnie nie do końca wiadomo, kto by miał tę gwarancję realizować. Mając styczność z taką ofertą sugerujemy wyszukać w internecie nazwę firmy z dopiskiem "straty". Nabierzemy poglądu, czy firma jest rentowna i czy w perspektywie 20 kolejnych lat, rzeczywiście gwarancja totalna jest rzeczywista do realizacji.
• Opłaty dodatkowe
  Należy upewnić się, że w ofercie nie ma miejsca na opłaty dodatkowe poza pracami, które rzeczywiście są ciężkie do przewidzenia. O tym jednak powinniśmy być wyraźnie poinformowani.
  Przykład: Zamawiamy instalację, a w jej trakcie dowiadujemy się, że trasy kablowe będą dłuższe ponieważ… i należność będzie powiększona.
• Szybka umowa, bo promocja się kończy
  To co wydaje się niemożliwe na rynku B2B jednak występuje.
  Przychodzi doświadczony sprzedawca, opowiada, zachwala i jakimś cudem mamy na biurku podpisaną umowę. Handlowiec złapał nas na „ograniczoną ilość” lub „wyprzedaż dla firm”.
  Nasza decyzja biznesowa powinna być świadoma i przemyślana.
  Nie negujemy szybkiego podpisania umowy i realizowania inwestycji. Sami mamy klientów, którzy od rozmowy do podpisania umowy i wykonania instalacji nie czekali dłużej niż 14 dni, ale były to firmy, które dostały wyraźną rekomendację nas jako wykonawcy.

To chyba najpopularniejsze z niedomówień z jakimi się spotkaliśmy.

W naszej firmie jest ogólna zasada, że zawsze warto rozmawiać. Jeżeli coś nam nie jest jasne, omówmy to ponownie.
Czasem wystarczy krótka rozmowa, aby przekształcić proponowaną instalację i lepiej ją dopasować.
Jeżeli instalacja jest za droga, możemy przedyskutować, który element można zmienić aby zbić nieco cenę.
Bardzo często też niewielka dopłata rzędu 5-10% kwoty inwestycji potrafi znacząco poprawić jej wydajność i zwiększyć jej bezpieczeństwo poprzez chociażby niezależną pracę każdego z modułów.

Wiesz już wszystko, co należy wiedzieć na etapie poszukiwań dobrej instalacji fotowoltaicznej.